του Γιάννη Πανούση

Αναρωτιέμαι αν διαβάζοντας αστυνομική / εγκληματολογική λογοτεχνία γινόμαστε ηθικότεροι[1] ταυτιζόμενοι με θετικούς ήρωες (Καλασαρίδου, 2010: 76 – Κωττούλα, 2006: 143)[2] ή αν μένουμε αδιάφοροι ως προς τα κίνητρα και τις αιτιολογήσεις των εμπλεκόμενων.

του Γιάννη Πανούση 

Α. Πε-περασμένα δεδομένα

Το αστυνομικό μυθιστόρημα πολλές φορές βασιζόταν σε μιά ανατρεπτική μικρή ιστορία των ηρώων, η οποία μπορούσε και ν’ανατρέψει στοιχεία της Μεγάλης Ιστορίας που συχνά λειτουργούσε σαν θεματική ομπρέλλα.

Η γόνιμη φαντασία του συγγραφέα άλλοτε συμπλήρωνε κι άλλοτε αναιρούσε τον αναγκαίο ρεαλισμό μέσα από ‘φωτογραφίες στιγμών’,όπου ακόμα και οι νεκροί εμφανίζονταν ή και ανασταίνονταν για να εκδικηθούν τους ζωντανούς.

Το αστυνομικό δεν στόχευε στη δημιουργία κι εξάπλωση μιάς Νέας Πίστης ή ενός Νέου Μίσους[1] για ένοχους και μη, ούτε ήθελε να δικαιολογήσει εγκλήματα [καθωσπρέπει;] ανθρώπων ‘ελάχιστα καλύτερων από δολοφόνους’.

Ένα σπιράλ είναι η Ιστορία. Το ίδιο και η πλοκή του αστυνομικού. Θα επιχειρήσουμε να φωτίσουμε τις πτυχές αυτές κυρίως μέσα από τα μάτια των εξαίρετων ελλήνων [βιβλιο]κριτικών της αστυνομικής λογοτεχνίας και ν’ ανιχνεύσουμε τα μελλοντικά της χαρακτηριστικά. Προφανώς δεν φιλοδοξούμε να καλύψουμε ‘όλη την ύλη’ αλλά ευελπιστούμε να στηρίξουμε τις υποθέσεις μας στις καλύτερες αναλύσεις των παραπάνω ειδικότερων [ιδίως για την περίοδο 2016-2018].

Είναι πολύ ενδιαφέρον να μελετήσει κανείς τον τρόπο που παρουσιάζονται και δρουν οι αστυνομικοί στα έργα του παλαιού Ελληνικού Κινηματογράφου. Με τον όρο «Παλαιό Ελληνικό Κινηματογράφο» εννοούμε τη βιομηχανική περίοδο της μαζικής-εμπορικής παραγωγής ταινιών που χαρακτηρίζει την περίοδο 1955-1975. Ο εμπορικός κινηματογράφος άνθησε γιατί υποστηρίχτηκε από ένα μετεμφυλιακό και προσφάτως αστικοποιημένο κοινό, που από τη μια είδε στη μεγάλη οθόνη ήρωες και καταστάσεις που του θύμιζαν τα προβλήματά του, τα ήθη του, την ιδεολογία του και έβρισκε πολλά κοινά χαρακτηριστικά (φτώχεια, εσωτερική μετανάστευση, εξεύρεση δουλειάς, προσπάθεια για ανέλιξη και κοινωνική καταξίωση, κ.α.) και από την άλλη ο κινηματογράφος αποτελούσε μια φτηνή και προσιτή διασκέδαση για όλη την (φτωχή) οικογένεια (Παραδείση, 1991).

ΓΕΝΙΚΑ

Το σύγχρονο έγκλημα συνεχώς εξελίσσεται. Γίνεται σύνθετο και περίπλοκο. Χρησιμοποιεί εξελιγμένες μεθόδους και νέες τεχνολογίες. Διαπράττεται από δράστες, οι οποίοι διαθέτουν κάθε λογής ειδικές γνώσεις και εξειδίκευση. Σε μια τέτοια κατάσταση ο αστυνομικός-ερευνητής εγκλημάτων[1] δε μπορεί να δράσει αποτελεσματικά χωρίς να κατέχει και να χρησιμοποιεί εξειδικευμένη γνώση. Οι παραδοσιακές τακτικές έρευνας δε δείχνουν αποτελεσματικές. Ο αστυνομικός-ερευνητής χρειάζεται συνεχή εκπαίδευση-ενημέρωση στις σύγχρονες μεθόδους έρευνας και καθημερινή εφαρμογή νέων μεθόδων στις ενέργειές του. Αλλά κι αυτό δεν είναι αρκετό. Χρειάζεται την υποστήριξη πλήθους ειδικών και εργαστηρίων. Απαιτείται συνεχώς η συμβολή άλλων αστυνομικών, όπως ειδικών στην πληροφορική, στις επικοινωνίες, στην ανάλυση πληροφοριών αλλά και η συμβολή εργαστηρίων, όπως της ανάλυσης DNA, ψηφιακών πειστηρίων, άλλων πειστηρίων και ιχνών, κ.ά.