Kurt Wallander
Όταν σκέφτηκα να γράψω για τον Kurt Wallander το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο μυαλό είναι ο τίτλος του βιβλίου του Νίτσε, Ανθρώπινο, πάρα πολύ ανθρώπινο.
Πιθανότατα πρόκειται για τον πιο γήινο και εύθραυστο ήρωα της αστυνομικής λογοτεχνίας. O Βαλάντερ είναι ένας αστυνομικός παθιασμένος με τη δουλειά του και πλήρως αφοσιωμένος σε αυτήν. Ταυτόχρονα, είναι ένας χαρακτήρας που βιώνει έντονες εσωτερικές συγκρούσεις και παλεύει σκληρά με τις αντιφάσεις του. Ο μελαγχολικός Βαλάντερ ακροβατεί εσωτερικά ανάμεσα στην μελαγχολία και την κατάθλιψη την ίδια ώρα που καλείται να επιλύσει δύσκολες υποθέσεις και να φέρει βόλτα τις αναποδιές στην προσωπική του ζωή.
Τα βιβλία του Μανκέλ με πρωταγωνιστή τον αστυνομικό επιθεωρητή του γραφικού Ίσταντ της Σουηδίας δεν είναι ένα παιχνίδι βρες τον δολοφόνο. Η τουλάχιστον δεν είναι μόνο αυτό. Είναι κυρίως η πλοήγηση στο ψηφιδωτό μιας κοινωνίας που κοιτώντας την από μακριά μοιάζει τέλεια αλλά που όσο πλησιάζεις, τόσο παρατηρείς τα ψεγάδια της. Μιας κοινωνίας που έχει ξεμείνει από βεβαιότητες και αυταπάτες.
Ο Μανκέλ δεν ενδιαφέρεται για να εντυπωσιάσει αλλά για να προβληματίσει. Και αυτό, το κάνει μέσα από τη ματιά ενός ιδιόρρυθμου αλλά ευαίσθητου ανθρώπου όπως ο επιθεωρητής Βαλάντερ. Ενός ανθρώπου που έχει βιώσει την εγκατάλειψη από τη σύζυγό του που τον έχει σημαδέψει και συνεχίζει να βιώνει δυσκολίες στην ταραχώδη σχέση του με την κόρη του Λίντα και στην περίπλοκη σχέση του με τον πατέρα του Πωλ, ο οποίος ποτέ δεν αποδέχθηκε την απόφαση του γιού του να γίνει αστυνομικός. Η παρουσίαση της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας στην Σουηδία αλλά όχι μόνο, είναι εξίσου αν όχι περισσότερο σημαντική για τον συγγραφέα όσο και η επίλυση μιας υπόθεσης.
Ο Βαλάντερ έχει διαλευκάνει όλες τις υποθέσεις που έχει αναλάβει, όντας αναμφισβήτητα ένας πολύ επιτυχημένος αστυνομικός. Λατρεύει την όπερα και όνειρό του είναι ένα ήσυχο σπίτι στην επαρχία. Απέχει όμως πολύ από αυτό που θα λέγαμε ένας άνθρωπος με επιτυχημένη προσωπική ζωή. Παλεύει με τη μοναξιά, την κατάθλιψη, παλεύει ακόμα και με τα κιλά του όντας φανατικός καταναλωτής junk food γεγονός που του προκάλεσε διαβήτη και έκανε αχώριστο σύντροφο του τις ενέσεις ινσουλίνης. Η αρρώστια, εντελώς απρόσμενα, τον κάνει πιο δημοφιλή στους αναγνώστες. Ο κόσμος που είχε χορτάσει από άτρωτους υπερήρωες φάνηκε να ταυτίζεται με τον εύθραυστο επιθεωρητή.
Ο Βαλάντερ αλλάζει όπως και ο κόσμος γύρω του σε αυτή τη σειρά των βιβλίων με ήρωα τον ίδιο. Όταν ο συγγραφέας αποφασίζει ότι «Η ιστορία του Κουρτ Βαλάντερ τελειώνει μια για πάντα» το κάνει με έναν πολύ σκληρό αλλά και συγκινητικό τρόπο. Στο Εκτελεστές δίχως πρόσωπο, το πρώτο του βιβλίο, που ανακηρύχθηκε το καλύτερο σουηδικό αστυνομικό μυθιστόρημα, το 1991, σύμφωνα με τη Swedish Crime Writers' Academy και το καλύτερο σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα (Glass Key Award), ο Βαλάντερ είναι σαράντα δύο ετών. Στο τελευταίο του, το «Φθινόπωρο του Βαλάντερ» (2009), ο επιθεωρητής είναι γύρω στα εξήντα και του απομένουν γύρω στα δέκα χρόνια ζωής, ίσως και λίγα περισσότερα καθώς βρίσκεται αντιμέτωπος με τον πιο σκληρό εχθρό που συνάντησε αυτά τα δεκαοκτώ χρόνια. Το Αλτσχάιμερ. Η αφήγηση του Μανκέλ είναι συγκλονιστική καθώς περιγράφει τις κρίσεις που παθαίνει ο ήρωας του. Ο Βαλάντερ, στην αρχή του βιβλίου, ξεχνάει το υπηρεσιακό του περίστροφο σε ένα ρεστοράν, στη συνέχεια λιποθυμάει έχοντας καταναλώσει πολύ αλκοόλ και μετά ξυπνάει στο δωμάτιο ενός νοσοκομείου.
Σε έναν υπέροχο εξομολογητικό διάλογο με την κόρη του, στην πορεία του βιβλίου, της αποκαλύπτει ότι κάποιες φορές χάνονται ολόκληρες περίοδοι από το μυαλό του «Like ice melting away» (σαν πάγος που λιώνει).
Στο βιβλίο αυτό, αποχαιρέτισα(και νομίζω πολλοί ακόμα) συγκινημένος τον Κουρτ Βαλάντερ ως έναν δικό μου άνθρωπο.
Γιατί τέτοιος ήταν.
* O Χένινγκ Μανκέλ, ένας πολιτικοποιημένος άνθρωπος, ένα ανήσυχο πνεύμα και ακτιβιστής, ήταν επιβάτης, τον Μάιο του 2010, του πλοίου Sofia, που συμμετείχε στη διεθνή ναυτική αποστολή για την άρση του αποκλεισμού της Λωρίδας της Γάζας από τους Ισραηλινούς. Μετά την επέμβαση του ισραηλινού στρατού στη νηοπομπή, ο Μανκέλ συνελήφθη και απελάθηκε στη Σουηδία.